Bütünleşik Biçembentler, 2. Aşama
ÖncekiYukarıSonraki

1 BB2 Belirtimi Hakkında

İçindekiler

    1.1 Belirtimin Okunması
    1.2 Belirtimin Düzenlenişi
    1.3 Gösterim
          1.3.1 Belge Dili elemanları ve öznitelikleri
          1.3.2 BB nitelik tanımları
          1.3.3 Kestirme nitelikler
          1.3.4 Notlar ve Örnekler
          1.3.5 Şekiller ve uzun açıklamalar
    1.4 Teşekkür
    1.5 Telif Hakkı Uyarısı

1.1 Belirtimin Okunması

Bu belirtimin hedef kitlesi iki tür okuyucudan oluşur: BB yazarları ve BB gerçeklenimcileri. Belirtimin BB'nin gerçeklenimiyle ilgili ayrıntılarında boğulmadan, belge yazarlarının belgelerinin erişilebilirliğini, çekiciliğini ve etkinliğini kolayca arttırmalarını sağlayacak araçları sağlayabilmeyi umuyoruz. Bununla birlikte gerçeklenimciler de uyumlu kullanıcı uygulamalarını inşa etmek için gerekenleri bulacaklardır.

Bu belirtim BB'nin genel bir sunumu ile başlar ve sonlara doğru giderek daha teknik daha ayrıntılı bir hal alır. Bilgiye çabucak erişmek için belgenin başındaki genel içindekiler listesinden başka, her bölümün başında bölüme özel birer içindekiler listesi ve belge sonunda ikisi belli anahtar sözcüklere özgü, biri genel amaçlı üç dizin bulunmaktadır.

Belirtim biri elektronik, diğeri basılı iki biçimde sunulmaktadır (tabii ki İngilizcesi). Okuyucular bazı farklar bulsa da bu iki sunum biçimi birbirinin benzeridir. Örneğin, elektronik sürümde sayfa numaraları yokken, basılı sürümde hiper bağlar çalışmaz (ister istemez). Aralarında çelişkiye düşürecek bir farklılığa rastlanırsa, elektronik sürüm sonucu belirleyen sürüm olarak kabul edilmelidir.

1.2 Belirtimin Düzenlenişi

Belirtim aşağıda açıklandığı gibi bölümlere ayrılmıştır:

2. bölüm: BB2'ye Giriş
Giriş bölümü kısa bir BB2 öğretici içermekten başka BB2'ye eşlik eden tasarım prensiplerinden de bahsedilmiştir..

3. bölümden 19. bölüme kadar: BB2 Başvuru Kılavuzu.
Başvuru kılavuzunun önemli bir bölümünü BB2 dil kılavuzu oluşturur. Bu kılavuzda nelerin BB2 biçembentinde bulunacağı (sözdizimi, nitelikler, nitelik değerleri) ve kullanıcı uygulamalarının bu biçembentleri bu belirtimle uyumlu kalarak nasıl yorumlayacağı tanımlanmıştır.

Ek Bölümler:
Ek bölümlerde, HTML 4.0 için örnek bin biçembent, BB1'den farklılıklar, gerçeklenim ve başarım bilgileri, BB2 Yazım Kılavuzu, kaynakça ve 3 tane de dizin içerir: Nitelikler, Açıklayıcılar, Genel dizin.

1.3 Gösterim

1.3.1 Belge Dili elemanları ve öznitelikleri

  • BB nitelikleri için sabit genişlikli yazıtipi, kalın ve kahverengi biçem kullanılmış olup her biri kendi tanımına bir bağdır (örnek: left). Açıklayıcılar için sabit genişlikli yazıtipi, kalın ve siyah biçem kullanılmış olup her biri kendi tanımına bir bağdır (örnek: font-variant).
  • Sözde sınıf isimleri (örn, :after ) ile tanımları olan nitelik değeri isimleri (örn, inherit) için sabit genişlikli yazıtipi, normal ve kahverengi biçem kullanılmış olup her biri kendi tanımına bir bağdır. Tanımları olmayan nitelik değeri isimleri bunlardan farklı olarak siyah renktedirler ve birer bağ değildirler (örn, bold).
  • Değeri belirtilen nitelik değeri türleri için sabit genişlikli yazıtipi, kalın/eğik ve yeşil renkte biçem kullanılmış olup her biri kendi tanımına bir bağdır (örn, dizge).
  • Belge dili elemanlarının tamamı (HTML veya XML) küçük harflerle yazılmış ve cümle içinde < ve > karakterleri arasına alınarak sabit genişlikli yazıtipiyle yazılmışlardır (örn, <html>).
  • Belge dili öznitelik isimleri küçük harflerle sabit genişlikli yazıtipiyle yazılmış, değerleri çift tırnak içinde, tamamı veya sadece öznitelik ismi geçiyorsa öznitelik ismi tek tırnaklar içinde yazılmıştır (örn, 'class="literal"').
Çevirmenin notu:
Bu gösterim, özgün belgedeki gösterimden farklıdır. Çeviriye başlanmadan önce HTML belge XML'e dönüştürülmüş ve gösterim için XML'in, XSLT'nin ve BB2'nin gücünden olabildiğince yararlanılmıştır.

1.3.2 BB nitelik tanımları

Her BB niteliğinin tanımı aşağıdaki gibi bir özet bilgi sunumuyla başlar:

nitelik-ismiNİTELİK
Değer:geçerli değerler ve sözdizimi
İlk değer:ilk değer
Uygulama yeri:bu niteliğin uygulandığı elemanlar
Kalıtsallık:niteliğin miras kalıp kalmadığı
Yüzdelik değerler:yüzdelik değerlerin yorumlanış şekli
Ortam:niteliğin uygulandığı ortam türleri
Değer
Bu parça, nitelik için geçerli değerleri içerir. Değer türü çeşitli biçimlerde atanmış olabilir::

  1. anahtar sözcük değerler (auto, disc, vb. gibi.)

  2. temel veri türleri (uzunluk, yüzde gibi). Bunlar belgenin elektronik sürümünde rastlandıkları her yerde tanımlarına bir bağ olarak tasarlanmıştır.

  3. belli bir niteliğin değeri ile aynı değer kümesine sahip değerler nitelikle aynı ismi taşıyan değer türleri olarak belirtilmiştir (border-width, color gibi).Bunlar belgenin elektronik sürümünde rastlandıkları her yerde tanımlarına bir bağ olarak tasarlanmıştır.

  4. Temel veri türlerinden biri olmayıp bir nitelikle de aynı isme sahip olmayan nitelik değeri türleri de aynı biçimde gösterilmiştir. Özgün belgede bunların bazıları nitelik ismiyle aynı olabiliyordu, bu çeviride bu isimler de çevrildiğinden böyle bir karışıklık sözkonusu olmayacaktır.

Bu tanımlardaki diğer sözcüklerde anahtar sözcükler olup kendileri olarak yeralırlar (red gibi). Ayrıca, bölü çizgisi (/) ve virgül (,) de doğrudan kendileri olarak yer alırlar.

Değerler şöyle düzenlenebilir:

  • Yanyana yer alan sözcüklerin hepsi belirtildikleri sırada yer almalıdırlar.
  • İki veya daha çok sayıda seçenek çubuk (|) karakterleriyle ayrılırlar. Bunlardan sadece biri kullanılabilir.
  • İki veya daha çok sayıda çok seçimli seçenek çift çubuk (||) karakterleriyle ayrılırlar. Aynı sırayla birden fazlası kullanılabilir.
  • Köşeli ayraçlar ([ ]) gruplama içindir.

Yanyanalık çift çubuktan daha güçlü, ve çift çubuk da tek çubuktan daha güçlüdür. Bu bakımdan aşağıdaki satırlar eşdeğerdir:

  a b   |   c || d e
[ a b ] | [ c || [ d e ]]

Her tür, anahtar sözcük ve köşeli ayraçlı grubu şu değiştiricilerden biri izleyebilir:

  • Bir yıldız imi (*), ardına getirildiği türün, sözcüğün veya grubun sıfır veya daha fazla sayıda yer alacağını belirtir.
  • Bir artı imi (+), ardına getirildiği türün, sözcüğün veya grubun bir veya daha fazla sayıda yer alacağını belirtir.
  • Bir soru imi (?), ardına getirildiği türün, sözcüğün veya grubun sıfır veya bir kere yer alacağını belirtir.
  • Kaşlı ayraç içine alınmış bir sayı çifti ({A,B}), ardına getirildiği türün, sözcüğün veya grubun en az A, en çok B kere yer alacağını belirtir.

Aşağıda farklı değer türlerinden örnekler yer almaktadır:

İlk değer
Bu parça, niteliğin ilk değerini belirtir. Eğer nitelik miras alınmışsa, bu, belge ağacının kök elemanına verilmiş olan değerdir. Biçembentlerde belirtilenler, miras alınanlar ve ilk değerler arasındaki etkileşim hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek için Nitelik Değerlerinin Atanması, Bütünleşme ve Kalıtım bölümüne bakınız.

Uygulama yeri
Bu parça, niteliğin uygulandığı elemanları listeler. Bütün elemanların bütün niteliklere sahip olabilecekleri ancak bazı niteliklerin bazı eleman türlerinde bir etkileri olmayacağı varsayılır. Örneğin, white-space niteliği sadece blok seviyesindeki elemanları etkiler.

Kalıtsallık
Bu parça, niteliğin değerinin bir üstsel elemandan miras alınıp alınmayacağını belirtir. Biçembentlerde belirtilenler, miras alınanlar ve ilk değerler arasındaki etkileşim hakkında daha ayrıntılı bilgi edinmek için Nitelik Değerlerinin Atanması, Bütünleşme ve Kalıtım bölümüne bakınız.

Yüzdelik değerler
Bu parça, yüzdelik değerlerin bir niteliğin değeri olarak nasıl yorumlanması gerektiğini belirtir. "Elverişsiz" olarak belirtilmişse, nitelik yüzdelik değer kabul etmiyor demektir.

Ortam
Bu parça, niteliğin uygulandığı ortam gruplarını gösterir. Kullanıcı uygulamaları, eğer burada ortam gruplarında belirtilen ortam türlerini oluşturmayı destekliyorlarsa, uyumluluk koşulları gereğince bu niteliği de desteklemeleri gerekir.

1.3.3 Kestirme nitelikler

Belge yazarlarının çeşitli niteliklerin değerlerini bir tek nitelikte belirtebilmelerine imkan veren niteliklere kestirme nitelikler adı verilir.

Örneğin, font niteliği, font-style, font-variant, font-weight, font-size, line-height ve font-family niteliklerinin hepsinin bir defada ayarlanmasına imkan tanıyan bir kestirme niteliktir.

Kestirme nitelikler ya değerlerini miras alırlar ya da alt nitelik değerlerini bir liste halinde kabul ederler. Bir alt niteliğe inherit uygulamak mümkün olmayacağından, inherit diğer alt nitelik değerleriyle biraraya getirilemez. Bazı kestirme niteliklerin tanımları bu kurala uymaz: border-top, border-right, border-bottom, border-left, border, background, font, list-style, cue ve outline.

Kestirme biçimde yer alması gereken değerlerden atlananların yerlerinde ilk değerlerinin olduğu varsayılır (Nitelik Değerlerinin Atanması, Bütünleşme ve Kalıtım bölümüne bakınız).

Örnek:
Bu örnekte çok sayıda biçem kuralı uygulanmaktadır:

h1 {
  font-weight: bold;
  font-size: 12pt;
  line-height: 14pt;
  font-family: Helvetica;
  font-variant: normal;
  font-style: normal;
  font-stretch: normal;
  font-size-adjust: none
}

Bunlar tek bir kestirme niteliğe indirgenebilir:

h1 { font: bold 12pt/14pt Helvetica }

Bu örnekte, font-variant, font-stretch, font-size-adjust ve font-style öznitelikleri ilk değerlerini almaktadır.

1.3.4 Notlar ve Örnekler

Kuraldışı/yanlış kullanımlar kırmızı renkte gösterilmişlerdir (örnek).

HTML örneklerinin tümü, belge türü bildirimi başka bir belge türü belirtmedikçe, 'HTML 4.0 strict DTD' ([HTML40]) ile uyumludur.

Bütün notlar sadece bilgilendirici niteliktedir.

Kullanıcı uygulamalarının özel olarak oluşturacakları belirtim ve BB1 HTML kaynak kodları içeren örnekler ve notlar imlenmiştir.

1.3.5 Şekiller ve uzun açıklamalar

Bu belirtimin elektronik sürümünde şekillerin çoğunun anlatımı "geniş açıklamalarla" pekiştirilmiştir. Bu açıklamalara şekillerin altındaki [Açıklama] bağından erişilebilir.

Şekiller ve geniş açıklamaları sadece bilgilendiricidir.

1.4 Teşekkür

Bu belirtim, Bütünleşik Biçembentler ve Biçimleme Gereçleri üzerine çalışan W3C Çalışma Grubu tarafından üretilmiştir. Bu belirtimi yayına hazırlayanlara ek olarak Çalışma Grubunun üyeleri: Brad Chase (Bitstream), Chris Wilson (Microsoft), Daniel Glazman (Electricité de France), Dave Raggett (W3C/HP), Ed Tecot (Microsoft), Jared Sorensen (Novell), Lauren Wood (SoftQuad), Laurie Anna Kaplan (Microsoft), Mike Wexler (Adobe), Murray Maloney (Grif), Powell Smith (IBM), Robert Stevahn (HP), Steve Byrne (JavaSoft), Steven Pemberton (CWI), Thom Phillabaum (Netscape), Douglas Rand (Silicon Graphics), Robert Pernett (Lotus), Dwayne Dicks (SoftQuad) ve Sho Kuwamoto (Macromedia). Çabalarının sürekliliği için hepsine teşekkür ederiz.

Çalışma Grubuna davet edilen uzmanlardan destekte bulunanlar: George Kersher, Glenn Rippel (Bitstream), Jeff Veen (HotWired), Markku T. Hakkinen (The Productivity Works), Martin Dürst (W3C, formerly Universität Zürich), Roy Platon (RAL), Todd Fahrner (Verso), Tim Boland (NIST), Eric Meyer (Case Western Reserve University) ve Vincent Quint (W3C).

Belge Yazıtipleri bölümünü şekillendirenler: Brad Chase (Bitstream) David Meltzer (Microsoft Typography) ve Steve Zilles (Adobe). Yazıtipleri ile ilgili bölüme çeşitli şekillerde destek verenler: Alex Beamon (Apple), Ashok Saxena (Adobe), Ben Bauermeister (HP), Dave Raggett (W3C/HP), David Opstad (Apple), David Goldsmith (Apple), Ed Tecot (Microsoft), Erik van Blokland (LettError), François Yergeau (Alis), Gavin Nicol (Inso), Herbert van Zijl (Elsevier), Liam Quin, Misha Wolf (Reuters), Paul Haeberli (SGI) ve son zamanlarda Phil Karlton (Netscape).

Sayfalı Ortam bölümü geniş ölçüde Robert Stevahn (HP) ve Stephen Waters (Microsoft) tarafından yazıldı.

Robert Stevahn (HP), Scott Furman (Netscape) ve Scott Isaacs (Microsoft) BB konumlama konusuna katkıda bulundular.

Mike Wexler (Adobe) BB2'nin yeni özelliklerinin çoğunu açıklayan ön çalışma taslağını yazdı.

T.V. Raman (Adobe), AsTeR (Audio System For Technical Readings) üzerine çalışmalarına dayanan işitsel sunum kavramlarından İşitsel Bütünleşik Biçembetlere (İBB) kadar çeşitli noktalarda çok önemli katkılarda bulundu. Mevcut belirtimin şekillendiren İBB belirtiminin ilk taslağına da destek oldu. HTML 4.0 örnek biçembendindeki işiksel niteliklerin değerleri onun eseridir; bunlar, günlük işlerinde Emacspeak ve Emacs tarayıcı (Raman'ın işitsel eklentilerini yazdığı, William Perry'nin Emacs W3 browser'ı) ile bütünleşik işitsel masaüstünde halen kullanmakta olduğu değerlerdir.

Todd Fahrner (Verso), eklerdeki örnek biçembendi geliştirmek için güncel ve eski tarayıcıları araştırdı.

Belirtimin PostScript sürümünün oluşturulmasına epeyce yardımcı olan html2ps yazarı Jan Kärrman'a teşekkür ederiz.

Gerek elektronik gerekse fiziki rastlantılar sonucunda BB2'nin geliştirilmesine destekte bulunanlar: Alan Borning, Robert Cailliau, Liz Castro, James Clark, Dan Connolly, Donna Converse, Daniel Dardailler, Al Gilman, Daniel Greene, Scott Isaacs, Geir Ivarsøy, Vincent Mallet, Kim Marriott, Brian Michalowski, Lou Montulli, Henrik Frystyk Nielsen, Jacob Nielsen, Eva von Pepel, William Perry, David Siegel, Peter Stuckey ve Jason White.

[email protected] listesinde BB ile ilgili anahtar konuların çoğunda sözünü geçirenler, özellikle Bjorn Backlund, Todd Fahrner, Lars Marius Garshol, Sue Jordan, Ian Hickson, Susan Lesch, Andrew Marshall, MegaZone, Eric Meyer, Russell O'Connor, David Perrell, Liam Quinn, Jon Seymour, Neil St. Laurent, Taylor, Brian Wilson ve Chris Wilson'a katılımlarından dolayı teşekkür etmek isteriz.

BB2'nin erişilebilirliğini arttırmaya yardımcı oldukları için Belge Erişebilirliği Kişisel Girişim Protokolleri ve Biçimleri Teknik Gözden Geçirme Çalışma Grubuna (kısaca WAI PF imiş) çok teşekkür ederiz.

Örnekleri ve yazımı düzeltmeye yardımcı olan BB Doğrulayıcı (CSS Validator) için Philippe Le Hégaret'e çok teşekkürler.

Bu belgenin mühendislik çalışmalarını yapan Arnaud Le Hors'a çok teşekkür ederiz.

Adam Costello ayrıntılı bir gözden geçirme ile bu belirtimi iyileştirdi.

Son olarak, o olmasa bu belirtim de olmazdı diyebileceğimiz Tim Berners-Lee'ye teşekkür ederiz.

1.5 Telif Hakkı Uyarısı

http://www.w3.org/Consortium/Legal adresine bakınız.

ÖncekiYukarıSonraki
Bir Linux Kitaplığı SayfasıBB2'ye Giriş