Linux işletim sistemi, benzerlerine nazaran çok büyük bir hızla genişliyor. Her an yeni bir program, yeni bir yazılım piyasaya çıkıyor ve bunları takip etmek de gittikçe zorlaşıyor. Bir ftp adresini kontrol ettikten iki gün sonra tekrar bakıyorsunuz ki üç-beş yeni yazılım gelivermiş.

Tabi ki her an her programı makinanıza indirip açmak zorunda değilsiniz. Buna ne zamanınız, ne de sabit diskiniz yeter (Linux'un sunsite arşivi 20GB'tan fazla yer kaplıyor!). Öyleyse tespih çeker gibi program indirmek veya varolan yazılımları güncellemek komik olur. Sadece gereken zamanda gereken dosyaları makinanıza kurmalı veya güncellemelisiniz.

Bu işlem çekirdek için de geçerlidir. Bazı çekirdek fanatikleri çekirdeği çıktığı anda makinalarına indirir ve derlerler. Linux'a çok önemli bir fonksiyon kazandırmayacaksa her an çekirdek derlemek hem zaman kaybı olur, hem de derleme esnasında sistemi yavaşlatarak diğer kullanıcıları kızdırır.

Kurmak istediğiniz ve ftp adresinden bulup getirilen dosya çok büyük ihtimalle tar ve gzip ile arşivlenip sıkıştırılmıştır. Bu dosyanın sonu genellikle tar.gz, tgz veya tar.Z ile biter. Dosya kaynak koduyla veya çalıştırılabilir program olarak dağıtılıyor olabilir. Her iki durumda da yapılacak işlemler birbirine benzer.

Öncelikle yazılımın açıldığı zaman hangi dizine kendini yerleştireceğine bakmak gerekir. Bunu tar komutunun -t seçeneği ile kontrol edin. compress ve gzip ile sıkıştırılmış dosyalar için,

# tar -ztvf dosya.tar.gz

komutu kullanılabilir. Çok nadir durumlarda dosya, kendine ait bir dizin yaratmaz, onlarca programı ve yapılandırma dosyasını bulunduğunuz dizine yazar. Karmaşıklık yaratan bu durumdan ancak arşivi ayrı bir dizin altında açmakla kurtulabilirsiniz.

Linux'çular yeni bir yazılımı denemek istediklerinde arşivi genellikle /usr/src veya /usr/local/src dizini altına kopyalarlar ve burada açarak biraz sonra anlatılacak yapılandırma işlemini uygularlar. Derleme gerektirmeyen bazı programların ise doğrudan kök dizinde açılmaları gerekebilir. Bu programlar açıldıkları anda çalışmaya hazırdırlar.

/usr/src veya /usr/local/src dizini altına dosyayı açtıktan sonra bol miktarda dosya ve dizinle karşılaşabilirsiniz. Buna en iyi örnek Linux çekirdeğidir. Burada yeralan bazı anahtar dosyalar yazılımın kurulması için hayati önem arzeder.

Öncelikle README, README.linux ve varsa INSTALL dosyalarının gözden geçirilmesi gerekir. Bunlar sırayla bir kullanıcı olarak dosyaları nasıl kuracağınızı ayrıntılarıyla söyler. Kurma aşamasında dikkat edilecek dosyalardan ilki Makefile veya makefile dosyasıdır. Bu dosyanın içinde (nadiren) küçük birkaç değişiklik yapmak gerekebilir. Diğer kontol edilmesi gereken dosya ise varsa config.h dosyasıdır. Bunu da sistem gereksinimize göre değiştirmelisiniz.

Bazen başta derleyici olmak üzere sistemdeki yazılımı baştan aşağı kontrol eden programlar olabilir (configure gibi). Bunların da komut satırından çalıştırılmaları gerekir.

Varsa Makefile dosyasına göre yazılımı kurmak için make komutunu kullanın. make komutu kuruluma make all, make install gibi bazı parametreler alabilir. make all, halihazırda yeralan tüm yazılımları kurarken make install, bu yazılımı yapılandırma dosyalarının gösterdiği dizinlere yerleştirirler.

Çoğu büyük paketler, man dosyalarıyla birlikte gelirler. Bunları da diğer man dosyalarının yanına (/usr/man) koymak için ayrı bir make install.man türü komut kullanmak gerekebilir.

Her durumda, mutlaka README dosyasını okuyun. Biraz sıkıcı gelse de sizi zaman kaybından kurtaracaktır.

Slackware dağıtımını kullanıyorsanız, yüklenmiş yazılımları silmek için 2 yolunuz var. Birincisi, root olarak sisteme girip, istemediğiniz programları tek tek komut satırından silebilirsiniz. Ama bu size önerebileceğimiz bir yol değil ve çok fazla sakıncası var. Örneğin, programı silip, ona olan bağlantıları unutabilirsiniz. Ya da tam tersi olabilir. İkinci yol ve en geçerlisi, Slackware dağıtımı ile gelen pkgtool programı kullanmanız. pkgtool seçenekleri arasındaki remove package işinize yarayacaktır.