Solus

Geliştirici Ikey Doherty (2018’e kadar), Peter O’Connor, Joshua Strobl, Stefan Ric, Bryan T. Meyers, Pierre-Yves, Joey Riches ve diğerleri
İşletim Sistemi Ailesi Unix Benzeri
Kaynak Modeli Açık Kaynak
İlk Sürüm 27 Aralık 2015
En Son Sürüm 4.0 (Solus 4 Fortitude)
Uygun Çok Dilli
Güncelleme Yöntemi Yuvarlanan Sürüm
Paket Yöneticisi eopkg
Platformlar AMD64
Çekirdek Tipi Monolitik (Linux)
Kullanıcı Alanı GNU
Varsayılan Kullanıcı Alanı Budgie, GNOME, MATE
Lisans Özgür yazılım lisansları (çoğunlukla GPL) ve diğer lisanslar
Resmî İnternet Sitesi https://getsol.us/

Solus, Linux çekirdeğini taban alan bağımsız bir masaüstü işletim sistemidir. “Install Today. Updates Forever.” sloganı altında şekle sokulmuş yuvarlanan sürüm modeli olarak sunulur. Solus, seçilen sürümlere bağlı olarak çok çeşitli masaüstü ortamları içerir; seçenekler arasında Solus’un kendi Budgie Desktop, GNOME, MATE ve yakında KDE Plasma bulunur.

Tarihçe

20 Eylül 2015 tarihinde, Ikey Doherty, “Solus 1.0’ın İrlanda’daki River Shannon’dan sonra Shannon kod adlı” olacağını açıkladı ve “sürümlerin kod adlarının bu temayı İrlanda nehirlerini kullanarak sürdüreceğini” belirtti.

Temmuz 2016’da Solus; sabit minör sürümleri kavramını atmayı ve bir yuvarlanan sürüm modelini benimsemeyi duyurdu.

Ocak 2017’de Doherty, Solus’un üçüncü taraf uygulamalarını tekrar kurmak için Flatpak’ı benimseyeceğini açıkladı. Bu, yazılım lisansları Solus’un kendi yazılım deposu üzerinden dağıtımı önleyen satıcıların yazılım kullanılabilirliğini nemli ölçüde geliştirecektir. Ağustos ayında Doherty, Solus’un “Snaps”ı (Flatpak’ın yanında) kabul edeceğini de açıkladı. Hem flatpak hem de snaps’a sahip olmak; “Google Chrome” dağıtım sorununu çözecek ve kullanıcılara genel olarak daha fazla seçenek sunacaktır.

Aynı yıl 13 Haziran’da geliştirici ekibinin Stefan Ric ile genişletildiği ve daha önce Clear Linux’ta Intel için çalışan Ikey Doherty’nin Solus’ta tam gün çalışmaya başladığı açıklandı.

2 Kasım 2018’de teknoloji web sitesi Phoronix; orijinal kurucusu Ikey Doherty’den açık bir mektup yayınladı ve projeden geri adım attığını, “Solus’un mülkiyetine ilişkin tüm entelektüel, isimlendirme ve markalama haklarını” derhâl ve kalıcı bir etki ile geliştirme ekibine “atayarak onları projenin resmî sahipleri ve liderliği olarak kabul etti”.

Sürümler ve Resepsiyon

Minör Sürümler

Solus 1.0 “Shannon”, 27 Aralık 2015’te yayımlandı. Jessie Smith; bir haftalık görüş sütunu ve dağıtım dünyasındaki olayların özeti olan DistroWatch Weekly’deki bir özellik hikâyesinin bir parçası olarak açıklamayı değerlendirdi. “Solus panikleyerek ve kendisini kapatırken” gibi “birtakım küçük rahatsızlıklarla karşılaştı” iken “Solus 1.0’ın iyi bir başlangıç olduğu” sonucuna vardı.

Solus 1.1, 2 Şubat 2016’da yayımlandı. HecticGeek blog yazarı Gayan, Solus 1.1’i “iyi optimize edilmiş bir işletim sistemi” olarak nitelendirerek Ubuntu 15.10’dan çok daha hızlı önyükleme ve kapanma sürelerine övgüde bulundu. Birkaç kullanılabilirlik sorunu nedeniyle tekrar denemeden önce bir yıl daha beklenmesini tavsiye etti.

Solus 1.2, 20 Haziran 2016 tarihinde yayımlandı. Michael Huff, Solus’u “Finding Solace in Solus Linux” adlı incelemesinde “Linux galaksisini gezmek konusunda isteksiz olanlar için” benzersiz ve orijinal bir proje olarak nitelendirdi.

Solus 1.2.0.5, 7 Eylül 2016’da yayımlandı. Bir programcı ve veri analisti olan Michael Huff, Solus In Freedom Penguin adlı ikinci incelemesinde “Sonunda bir Linux dağıtımında bir Mac’in gücüne ve kullanım kolaylığına sahibiz.” ve “Solus’u kullanması gereken tek kişinin bilgisayardaki mutluluğunu önemseyen insanlar olduğu”, işletim sistemini “kitle itiraz potansiyeli ile takip eden sıkı bir kült”ten emin olan birkaç bağımsız projeden sadece biri olarak övüyor.

Solus 1.2.1, 19 Ekim 2016 tarihinde yayımlanmıştır. Bu, Solus’un son sabit minör sürümüdür ve gelecekteki tüm sürümler, anlık görüntü modeline dayalı olacaktır (işletim sistemi şu an yuvarlanan sürüm modelini takip ediyor).

Yuvarlanan Sürümler

Yeni kabul edilen yuvarlanan sürüm modelini izleyen bir anlık görüntü olan Solus 2017.01.01.0, 1 Ocak 2017’de yayımlandı.

Solus 2017.04.18.0, 18 Nisan 2017 tarihinde yayımlandı.

Solus 3, 15 Ağustos 2017 tarihinde yayımlandı.

Solus 3.9999 (Solus 3 ISO Refresh) 20 Eylül 2018’de yayımlandı.

Solus 4.0 “Fortitude” 17 Mart 2019’da yayımlandı. Solus Experience Lead’ın yayımlandığını açıklayan Joshua Strobl, Solus 4.0’ın “yepyeni bir Budgie deneyimi, güncellenmiş varsayılan uygulama ve tema setleri ve donanım etkinleştirme” sunduğunu belirtti.

Sürümler

Solus şu anda üç sürümde bulunmaktadır:

  • Budgie amiral gemisi sürümü, “en modern teknolojileri kullanarak zengin özelliklere sahip, lüks bir masaüstü”;
  • GNOME masaüstü ortamında çalışan “çağdaş masaüstü deneyimi”;
  • MATE masaüstü ortamını kullanan MATE sürümü, “ileri düzey kullanıcılar ve daha eski donanımlar için geleneksel bir masaüstü”.

Peter O’Connor; resmi olarak desteklenmeyen ancak “yavaş yavaş gelişen bir gelecek seçeneği” olarak geliştirilen, Plasma Desktop’un uygulanması üzerinde çalışıyor.

Budgie

Ikey Doherty; Budgie ile ilgili olarak estetik ve fonksiyonellik arasında bir denge sağlamayı amaçlayan “geleneksel masaüstünde modern bir çözüm olan bir şey istediğini ancak çok geleneksel olmadığını” belirtti.

Çekirdek Takımı

  • Deneyim Lideri: Joshua Strobl [JoshStrobl]
  • Performans Lideri: Peter O’Connor [sunnyflunk]
  • Teknik Lideri: Bryan T. Meyers [DataDrake]
  • Küresel Bakımcılar: Pierre-Yves [kyrios] ve Joey Riches [joebonrichie]

Özellikler

Şekle Sokulmuş Yuvarlanan Sürüm

Solus, kullanıcılarına güncellemeleri şekle sokulmuş yuvarlanan sürüm modeli ile sunar. Kurulduktan sonra son kullanıcıların Solus kurulumları için işletim sistemlerinin ömrünün sonuna ulaşacağından endişe etmeden sürekli güvenlik ve yazılım güncellemeleri almalarını garanti altına alması garanti edilmektedir. İkincisi genellikle Fedora ve Ubuntu gibi işletim sistemlerinin ve ayrıca Microsoft Windows’un işletim sistemi sabit minör sürümlerinde geçerlidir. Softpedia’daki Marius Nestor; tüm işletim sistemlerinin geliştiricilere yönelik geliştirme ve bakım iş yükünü azaltmak ve piyasaya hazır oldukları anda son kullanıcılar için en son teknolojileri kullanabilmek için yuvarlanan sürüm modelini kullanması gerektiğini savundu.

Arch Linux gibi diğer yuvarlanan sürüm işletim sistemleri ile karşılaştırıldığında son teknoloji yazılım yani yazılım o kadar yenidir ki yazılım bozulmalarının ortaya çıkması ve sistemi kısmen veya tamamen kullanılamaz hâle getirme riski çok yüksektir, bu nedenle Solus yazılım güncellemelerine biraz daha muhafazakâr bir yaklaşım sergiler, bu nedenle de şekle sokulmuş yuvarlanan sürüm terimi. Arch’ın aksine Solus’taki Yazılım genellikle tipik olarak beta yazılımı hariç olmak üzere son teknoloji ürünü olarak adlandırılır ve daha güvenli, daha stabil ve güvenilir bir günceleme deneyimi sağlamak amacıyla son kullanıcılara kısa bir test süresinden sonra (kararsız yazılım havuzunda) yayımlanır. Beceriklilik (saf yuvarlanan sürüm) durumuna göre kullanılabilirliği (şekle sokulmuş yuvarlanan sürüm) ön planda tutan Solus; işletim sistemini, sistemleri hakkında derinlemesine teknik bilgiye sahip olan daha ileri seviyedeki kullanıcıları hedefleyen Arch Linux’tan daha geniş bir hedef pazar için erişilebilir kılmayı amaçlamaktadır.

Solus ayrıca kullanıcılarının yazılımın seçildiği, bakımı yapıldığı ve güncellendiği süreç olarak algılanan gerçek şekle sokulma sürecine katılmalarına izin veren bir şekle sokulmuş yuvarlanan sürümdür. Daha spesifik olarak ve bir yerde çeşitli “zorunlu güncelleme mekanizmalarına” sahip diğer işletim sistemlerine aykırı olarak bir Solus kullanıcısı zorunlu güvenlik güncellemeleri dışında nelerin güncelleneceğini ve ne zaman güncellemeler uygulanacağını (hiç değilse) seçme özgürlüğüne sahiptir.

Yazılım Kullanılabilirliği

Solus; en son Firefox, Thunderbird, Transmission ve GNOME MPV’yi içeren geniş bir yazılım yelpazesiyle önceden yüklenmiştir. Varsayılan olarak kurulmayan ek yazılımlar birlikte verilen Software Center kullanılarak indirilebilir. Kablosuz yongalar ve modemler isteğe bağlı özgür olmayan firmware paketleri ile desteklenir.

Paket yönetimi eopkg ile yapılır. Michael Huff; proje kurucusu ve baş geliştiricisi Ikey Doherty’i Solus’un paket yöneticisi tarafından tanımlanmayacağını belirtti. 8 Şubat 2016 tarihinde Gadget Daily’den Gavin Thomas ile daha önce yaptığı röportajda Doherty; bir son kullanıcı olarak hedefin, projenin kullanıcı deneyimi açısından keskin bir şekilde ana hatlarını çizerek paket yöneticisi ile etkileşime girmemesi olduğunu belirtti. Doherty’e göre amaç “ondan gerçekten kurtulmak yani kullanıcı bundan haberi bile yok”. Solus’ta paket yöneticisi diğer Linux tabanlı işletim sistemlerinde daha az acemi dostu uygulamalardan ayıran dağıtmak için bir araç olarak kullanılmak üzere değil, yazılım oluşturmak için tasarlanmıştır.

Solus Tarafından Geliştirilen Yazılım

  • Budgie masaüstü ortamı: Altında yatan teknolojiyi kullanan GNOME yazılım yığınıyla sıkıca bütünleşen bir GTK+ 3 masaüstü. 11 sürümünden başlayarak Budgie’nin Qt’de yeniden yazılacağı açıklandı. Bununla birlikte Josh Strobl daha sonra yeniden değerlendirmeden sonra kararın GTK+ 4’ü kullanmaya yöneldiğini belirtti.
    • Raven: Uygulamacık paneli görevi gören, bildirimleri merkezleyen ve masaüstü kişiselleştirme ayarlarını barındıran bir kenar çubuğu arabirimi.
    • Budgie Menu: Hızlı bir kategori ve arama tabanlı uygulama başlatıcısı.
    • Budgie-wm: Budgie Desktop’un pencere yöneticisi.
  • eopkg: (Evolve OS Package) PiSi paket yöneticisinin bir çatalı.
  • ypkg:, derleme işlemini bir paketleme işlemine dönüştüren bir araçtır.
  • Software Center: Solus’ta yazılım yüklemek için bir grafiksel arayüz.
  • Brisk Menu: Solus MATE’de yer alan Ubuntu MATE geliştirme ekibi ile birlikte yazılmış bir menü.

Güvenlik

Temmuz 2015te Solus, Clear Linux yamaları birleştirerek güvensiz SSL şifrelerini engellemek için Arjan van de Ven’in Google’deki bir topluluk gönderisine yanıt vereceğini duyurdu.

Linux Mint projesi tarafından Şubat 2016’nın sonlarında yaşanan gvenlik sorunlarına yanıt olarak Solus, indirme bölümünde küresel bir Solus GPG anahtarı sağlayarak iyileştirmeler yaptı. Solus İletişim Müdürü Joshua Strobl; indirme sayfasındaki resmî ve topluluk yansılarının “düzenli olarak denetlenecek ve güncellenecek” ve “her ISO yansısına karşı günlük bütünlük kontrolleri” yapılmasını ilan etti.

Yazılım merkezinde Solus, Veracrypt gibi şifreleme yazılımlarından Tor gibi anonimleştirme araçlarına kadar çok çeşitli özel güvenlik yazılımı içerir.

Solus, programların yeteneklerini kısıtlamak için SELinux yerine AppArmor’u entegre ediyor.

Popülerlik

Kullanıcı gizliliği nedeniyle Solus projesi kullanıcıları izlememektedir, bu nedenle popülerliği ölçmenin doğrudan ve güvenilir bir yolu yoktur.

19 Nisan 2018 itibarıyla sayfa tıklama sıklığını kendi sitesinde kaydeden DistroWatch web sitesi, 6 aylık sayfa hit sıralamasında Solus 5. sırada yer aldı. En popüler yuvarlanan sürümleri arasında 3. sırada ve okuyucunun temin ettiği ortalama 10 üzerinden 8,7 puan aldı.

Eleştirel Resepsiyon

Solus 3, OMG! Ubuntu! tarafından 2017’nin en iyi Linux dağıtımlarından biri seçildi.

Matt Hartley, Solus’a 2017 yılının en iyi Linux tabanlı işletim sistemlerine genel bakışında “Son yıllarda belki de en ilginç dağıtım… mantıklı bir kullanıcı iş akışına, paket yönetimine ve toplulukla nasıl çalıştıklarına benzersiz bir yaklaşım getiriyor. Gelecekte harika şeyler yapacaklarını gördüklerini” söyledi.

References