openSUSE Nedir?
openSUSE
| Geliştirici | openSUSE Projesi |
|---|---|
| İşletim Sistemi Ailesi | Unix Benzeri (Başlangıçta SUSE Linux Professional’ı taban alıyor.) |
| Çalışma Durumu | Güncel |
| Kaynak Modeli | Açık Kaynak |
| lk Sürüm | Ekim 2005 |
| En Son Sürüm | Leap 15.1 |
| Pazarlama Hedefi | Masaüstü, İş İstasyonu, Sunucu, Geliştirme |
| Uygun | İngilizce, Almanca, Rusça, İtalyanca ve diğerleri |
| Güncelleme Yöntemi | Yuvarlanan Sürüm (Tumbleweed), Sabit Sürüm Başına 2/4 ~ 3/4 Yıl (Leap) |
| Paket Yöneticisi | ZYpp (Standart), YaST (Ön Uç), RPM (Düşük Seviye) |
| Platformlar | Tumbleweed (Rolling): x86-32 (i586), x86-64, aarch64, ppc64le; Leap (Stable/Fixed): Sadece x86-64, aarch64 (Testing/Unofficial) |
| Çekirdek Tipi | Monolitik (Linux) |
| Kullanıcı Alanı | GNU |
| Varsayılan Kullanıcı Arayüzü | GNOME 3, XFCE veya KDE Plasma 5 (Yükleme Zamanında Elle Seç.) |
| Lisans | Özgür Yazılım Lisansları (Çoğunlukla GPL) |
| Resmî İnternet Sitesi | https://www.opensuse.org/ |
Daha önce SUSE Linux ve SuSE Linux Professional olan openSUSE (/ˌoʊpənˈsuːzə/); SUSE Linux GmbH ve diğer şirketler tarafından desteklenen bir Linux dağıtımıdır. Dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Geliştirilmesinin odağı; kullanıcı dostu bir masaüstü ve zengin özellikli sunucu ortamı sunarken yazılım geliştiricileri ve sistem yöneticileri için kullanılabilir açık kaynak araçları oluşturmaktır.
Topluluk projesinin ilk sürümü, SUSE Linux 10.0’ın beta sürümüdür. Mevcut stabil sabit sürüm openSUSE Leap 15.1’dir. Topluluk projesi; test edilmiş, stabil paketlerle sürekli güncellenen openSUSE Tumbleweed adlı bir yuvarlanan sürüm versiyonunu sunuyor. Bu, “Factory” adı verilen yuvarlanan geliştirme kod tabanını temel alır. OpenSUSE projesiyle ilgili diğer araçlar ve uygulamalar YaST, Open Build Service, openQA, Snapper, Machinery, Portus ve Kiwi’dir.
Novell, SuSE Linux AG’yi 4 Kasım 2003’te 210 milyon ABD doları karşılığında satın aldıktan sonra openSUSE’yi oluşturdu. Attachmate Group; Novell’i satın aldı ve Novell ve SUSE’yi iki özerk yan şirkete böldü. Attachmate Group, Kasım 2014’te Micro Focus ile birleştikten sonra SUSE kendi iş birimi oldu. 4 Temmuz 2018’de EQT Partners SUSE’yi 2,5 milyar ABD doları karşılığında satın aldı.
Genel Bakış
SUSE sponsorluğundaki openSUSE Projesi topluluğu; SUSE Linux dağıtım bileşenlerini geliştirmekte ve sürdürmektedir. openSUSE, SUSE Linux Professional’ın halefidir.
Dağıtımların ve araçların ötesinde openSUSE Projesi toplumun katılımı için bir web portalı sunmaktadır. Topluluk; Open Build Service, openQA, dokümantasyon yazabilmek, sanat tasarlamak, açık e-posta listelerinde ve Internet Relay Chat kanallarında tartışmaları teşvik etmek ve wiki arayüzü ile openSUSE sitesini geliştirmek için kurumsal sponsorlarla OpenSUSE’yi iş birliği içinde geliştirir. openSUSE, SUSE Linux Enterprise (SLE) ile paylaşılan daha sınanan bir temel üzerine kurulu bir dağıtımdır. Daha güncel özgür yazılımı tercih eden kullanıcılar, Tumbleweed yuvarlanan sürüm dağıtımını kullanabilirler. Kullanıcılar ayrıca Open Build Service’yi de kullanabilirler. Ayrıca openSUSE’nin esnekliği, bir web veya posta sunucusu çalıştırmak gibi belirli hedeflerin yeniden amaçlanmasını kolaylaştırır.
Çoğu Linux dağıtımında olduğu gibi openSUSE hem varsayılan bir grafiksel kullanıcı arayüzü (GUI [graphical user interface]) hem de bir komut satırı arayüzü seçeneği içerir. OpenSUSE kullanıcıları; GNOME, KDE, Cinnamon, MATE, LXQt, Xfce gibi birka masaüstü ortamı GUI’sını seçebilirler. openSUSE, tüm özgür yazılım / açık kaynak geliştirme alanında binlerce yazılım paketini desteklemektedir.
İşletim sistemi, ARM tabanlı tek kartlı bilgisayarlar dâhil olmak üzere çok sayıda komut setinde çok çeşitli donanımlarla uyumludur. Örnekler arasında aarch64 olarak da bilinen ARMv8 platformundaki Raspberry Pi 3 ve Pine64, ARMv7 komut setindeki Banana Pi ve BeagleBoard ve ARMv6 ISA’daki Raspberry Pi’nin ilk yinelemesi sayılabilir.
Tarihçe
Şirket Tarihçesi
Ürün Tarihçesi
Geçmişte SUSE Linux şirketi; perakende mağazalarında satışa sunulan geniş basılı belgeleri içeren SUSE Linux Personal ve SUSE Linux Professional kutu setlerini yayımlamaya odaklanmıştı. Şirketin açık kaynak bir ürün satma kabiliyeti büyük ölçüde kullanılan kapalı kaynak geliştirme süreci nedeniyle olmuştur. SUSE Linux her zaman GNU Genel Kamu Lisansı (GNU GPL [GNU General Public License]) lisanslı bir özgür yazılım ürünü olmasına rağmen satın alınmaya hazır olduktan 2 ay sonra sadece bir sonraki sürümün kaynak kodunu almak mümkündü. SUSE Linux’un stratejisi, kullanıcıları perakende mağazalarda dağıtımı için ödemek isteyen çok sayıda mühendisin çalıştığı teknik olarak üstün bir Linux dağıtımı oluşturmaktı.
Novell’in 2003’te edindiği ve openSUSE’nin ortaya çıkmasından bu yana bu tersine döndü: 9.2 versiyonuyla başlayarak SUSE Professional’ın desteklenmeyen tek DVD ISO görüntüsü indirmeye hazır hâle getirildi. FTP sunucusu çalışmaya devam eder ve kullanıcının yalnızca ihtiyaç duydukları paketleri indirmesini sağlayan “düzenli” kurulum avantajına sahiptir. ISO; kolay kurulum paketinin avantajlarına, kullanıcının ağ kartı “kutunun dışında” çalışmasa bile çalışma yeteneğine ve daha az deneyime sahiptir (yani deneyimsiz bir Linux kullanıcısı belirli bir paketin kurulup kurulmayacağını bilemeyebilir ve ISO önceden seçilmiş birkaç paket seti sunar).
SUSE Linux 10.0’ın ilk stabil sürümü olan SUSE Linux 10.0, SUSE Linux 10.0’ın perakende satışından hemen önce indirilebilir. Ek olarak Novell Personal sürümünü durdurdu, Professional sürümünü basitçe “SUSE Linux” olarak yeniden adlandırdı ve “SUSE Linux”u eski Personal sürümle aynı şekilde tekrarladı. 2006’da 10.2 versiyonuyla SUSE Linux dağıtımı resmen openSUSE olarak değiştirildi. 13.2 sürümüne kadar SLE’den ayrı bakım akışlarına sahip stabil sürümler, projenin ana teklifleriydi. 2015 yılının sonlarından itibaren openSUSE iki ana teklife ayrıldı: SLE’yi taban alan daha muhafazakâr bir sabit sürüm dağıtımı olan Leap ve en yeni projelerden en son stabil paketleri entegre etmeye odaklanan yuvarlanan dağıtım sürümü olan Tumbleweed.
Yıllar boyunca SuSE Linux; kısıtlayıcı, gecikmeli yayınlar (kutuyu satın almayanları ISO’ları olmayan ancak FTP yoluyla yükleme yapmayı bekleyenleri 2 ay bekletmek) içeren bir dağıtım durumundan ve kapalı bir geliştirme modelinden herkes için anında ve özgürce ulaşılabilir ve şeffaf ve açık bir gelişim için özgür dağıtım modeline geçti.
27 Nisan 2011 tarihinde Attachmate, Novell’i devralmayı tamamladı. Attachmate, Novell’i iki özerk iş birimine böldü: Novell ve SUSE. Attachmate; SUSE (eski adıyla Novell) ve openSUSE projesi arasındaki ilişkide hiçbir değişiklik yapmadı. Attachmate Group’un 2014 yılında Micro Focus ile birleşmesinden sonra SUSE openSUSE’ye olan bağlılıklarını tekrar doğruladı.
EQT Partners, 2 Temmuz 2018’de SUSE’yi edinme niyetlerini açıkladılar. SUSE ile openSUSE arasındaki ilişkide beklenen bir değişiklik olmadı. Bu satın alma; SUSE Linux’un openSUSE Projesi’nin kurulmasından bu yana üçüncü edinimi ve 15 Mart 2019’da kapanmasıdır.
Dağıtım
OpenSUSE anında ve hemen indirmek için tamamen ücretsizdir ve ayrıca perakende kutusunda genel halka satılmaktadır. Çeşitli mimariler için çeşitli sürümlerde geliyor:
- openSUSE Leap: Bu, SUSE Linux Enterprise’yi taban alan sabit minör sürümüdür. Sabit diske kurtarma Live CD’sine veya daha eksiksiz bir tek katmanlı DVD olarak takılabilen bir Live-DVD versiyonu (KDE Plasma veya GNOME) olarak mevcuttur. OpenSUSE Leap; FTP üzerinden de indirilebilir ve kurulabilir. OpenSUSE Leap; yalnızca x86-64 mimarisinde resmen desteklenir ve topluluk aracılığıyla ppc64le ve aarch64’te gayriresmî olarak desteklenir.
- openSUSE Tumbleweed: Yeni stabil paket sürümlerinin Factory’den stabilize edildikleri anda piyasaya sürüldüğü yuvarlanan sürüm. Ayrıca sabit diske kurtarma Live CD’sine veya daha eksiksiz bir tek katmanlı DVD olarak takılabilen bir Live-DVD sürümü (KDE Plasma, XFCE veya GNOME) olarak da mevcuttur. SLE ve Leap’ın ana sürümleri her 3-4 yılda bir openSUSE Tumbleweed’e dayanmaktadır. openSUSE Tumbleweed, FTP üzerinden de indirilip kurulabilir. Tumbleweed resmî olarak x86-64, x86, ppc64le ve aarch64 mimarilerinde desteklenmektedir.
- openSUSE Factory: Tumbleweed için kararsız yuvarlanan geliştirme kod tabanı. 2014’ten önce bu ayrı ve kararsız yuvarlanan sürüm dağıtımıydı. OpenSUSE indirme sunucularındaki Factory ağacı şimdi Tumbleweed’e yönlendiriliyor.
- openSUSE Retail Edition veya openSUSE Box: Kullanıcılar, OpenSUSE Leap’ın kutulu Almanca sürümünü satın alabilir. Kutu; kurulum DVD’leri ve basılı belgelerle birlikte verilir. Perakende kutunun resmî İngilizce sürümü yoktur.
Özellikler
YaST Control Center
SUSE; sabit disk bölümleme, sistem kurulumu, RPM paket yönetimi, çevrim içi güncellemeler, ağ ve güvenlik duvarı yapılandırması, kullanıcı yönetimi ve daha fazlasını entegre bir arayüzde yöneten YaST (“Yet another Setup Tool”) adlı bir kurulum ve yönetim programı içerir. Daha yakın zamanlarda Bluetooth desteği için bir tane olmak üzere daha birçok YaST modülü eklenmiştir. Ayrıca tüm yazılım uygulamalarını kontrol eder. SaX2, monitör ayarlarını değiştirmek için bir kez YaST’a entegre edildi ancak openSUSE 11.3 ile SaX2 kaldırıldı.
GTK+ kullanıcı arayüzü Leap 42.1 ile başlayarak kaldırıldı ancak ncurses ve Qt arayüzleri kaldı.
AutoYaST
AutoYaST YaST2’nin bir parçasıdır ve otomatik kurulum için kullanılır. Yapılandırma bir XML dosyasında saklanır ve kurulum kullanıcı etkileşimi olmadan gerçekleşir.
WebYaST
WebYaST, YaST’ın bir web arayüzü sürümüdür. Çalıştığı openSUSE makinesinin ayarlarını ve güncellemelerini yapılandırabilir. Ayrıca ana bilgisayarın durumunu kapatıp kontrol edebilir.
ZYpp Paket Yönetimi
ZYpp (veya libzypp); güçlü bir bağımlılık çözümleyicisi ve uygun bir paket yönetimi API’sı olan bir Linux yazılım yönetim motorudur. ZYpp, openSUSE için varsayılan komut satırı paketi yönetim aracı olan zypper’in arka ucudur.
Build Service
Open Build Service; yazılım geliştiricilere Mandriva, Ubuntu, Fedora ve Debian gibi birçok dağıtım için yazılımlarını derleme, piyasa sürme ve yayımlama araçları sağlar. Genellikle paketleme işlemini basitleştirir, böylelikle geliştiriciler birçok dağıtım için tek bir programı ve birçok openSUSE sürümünü daha kolay paketleyebilir, böylece hangi dağıtım sürümünü kullandıklarına bakılmaksızın kullanıcılar için daha fazla paket kullanılabilir hâle getirebilir. GNU GPLv2+ altında yayımlanmıştır.
Delta RPM’nin Varsayılan Kullanımı
Varsayılan olarak OpenSUSE bir kurulumu güncellerken Delta RPM’leri kullanır. Delta RPM; paketin eski ve yeni sürümleri arasındaki farkı içerir. Bu, yalnızca yüklü paket ile yenisi arasındaki değişikliklerin indirildiği anlamına gelir. Bu; yavaş internet bağlantılarında özellikle önemli olan bant genişliği tüketimini ve güncelleme süresini azaltır.
Masaüstü Yeniliği
KDE
SUSE, KDE projesinde uzun yıllardır lider bir katılımcıydı. SUSE’nin bu alana katkısı çok geniş bir aralıkta olmuştur ve kdelibs ve KDEBase, Kontact ve kdenetwork gibi birçok KDE bölümünü etkilemektedir. Diğer önemli projeler şunlardır: KNetworkManager - NetworkManager’in ön ucu ve Kickoff - KDE Plasma Desktop için yeni bir K menüsü.
OpenSUSE Leap 42.1’den 15.0’a kadar openSUSE için varsayılan Plasma 5 masaüstü, upstream varsayılan Kickoff benzeri Application Launcher menüsünün yerine geleneksel basamaklı Application Menu’yu kullandı. OpenSUSE Leap KDE deneyimi, openSUSE Leap 42.2 ile başlayan KDE Plasma’nın uzun vadeli destek sürümleri üzerine kuruludur. OpenSUSE Leap 15.1 ile Plasma 5 masaüstünde şimdi yeniden Kickoff stili uygulama menüsüne geçiliyor.
GNOME
Ximian grubu Novell’in bir parçası oldu ve sırayla F-Spot, Evolution ve Banshee gibi uygulamalarla GNOME’ye birçok katkı yaptı ve devam etti. GNOME masaüstü, klasik çift panelli GNOME menü çubukları yerine slab’ı openSUSE 10.2’den openSUSE 11.4’e kadar kullandı. OpenSUSE’de 12.1 slab; ters yöndeki GNOME Shell ve GNOME Fallback tasarımlarıyla değiştirildi.
OpenSUSE Leap 15.0 ile başlayarak Wayland’daki GNOME varsayılan GNOME oturumu olarak sunulur. GNOME Classic, Xorg’da GNOME ve “GNOME SLE”; daha yukarı yöndeki Wayland tabanlı oturuma alternatif oturumlar olarak sunulmaktadır.
Factory ve Tumbleweed
Factory projesi, Linux dağıtımı olan openSUSE Tumbleweed için hazırladığı geliştirme kod tabanıdır. Factory esas olarak openSUSE’nin dağıtım geliştiricileri için dâhilî bir terim ve openSUSE’nin ana kod tabanına tüm katkıları için hedef proje olarak kullanılır. Factory’de sürekli bir paket akışı var. Donma yok; bu nedenle Factory deposunun tamamen stabil olduğu garanti edilmez ve insanlar tarafından kullanılması amaçlanmamıştır.
Factory projesi, Linux dağıtımı olan openSUSE Tumbleweed için hazırladığı geliştirme kod tabanıdır. Factory esas olarak openSUSE’nin dağıtım geliştiricileri için dâhilî bir terim ve openSUSE’nin ana kod tabanına tüm katkıları için hedef proje olarak kullanılır. Factory’de sürekli bir paket akışı var. Donma yok; bu nedenle Factory deposunun tamamen stabil olduğu garanti edilmez ve insanlar tarafından kullanılması amaçlanmamıştır.
Sürümler
2009’dan 2014’e kadar openSUSE projesi her sekiz ayda bir yeni sürüm yayımlamayı amaçladı. Leap serisinden önce 11.2-13.2 sürümlerinde iki sürüm artı iki ay için kritik güncellemeler sağlandı, bu da 18 ay beklenen bir kullanım ömrüne yol açtı.
Leap 42.1 sürümünden başlayarak (13.2 sürümünden sonra) her bir büyük sürümün, SUSE Linux Enterprise Releases ile uyumlu olan bir sonraki büyük sürüm mevcut olana kadar (örneğin; 42.1, 15.0) en az 36 ay desteklenmesi bekleniyor. Her küçük sürümün (örneğin; 42.1, 42.2 vb.) yıllık olarak yayımlanması, SUSE Linux Kurumsal Hizmet Paketleri ile uyumlu hâle getirilmesi beklenir ve kullanıcıların 18 ay içinde beklenen bir destek ömrüne yol açmasıyla 6 ay içinde en son küçük sürüme yükseltmeleri beklenir. Tumbleweed yuvarlanma esasına göre güncellenir ve küçük güncellemelerin ve anlık görüntülerin düzenli kurulumunun ötesinde bir yükseltme gerektirmez.
Evergreen, seçili openSUSE versiyonlarının bakımını Leap serisinden önceki resmî yaşam süresine ulaştıktan sonra uzatma çabaları için bir topluluk çalışmasıydı.
Ayrıca Bakınız
Wikimedia Commons has media related to openSUSE.