Linux-libre (/ˈlɪnəks ˈliːbrə/) bir işletim sistemi çekirdeği ve bir GNU paketidir.

GNU Projesi; kaynak kodunu içermeyen, kaynak kodunu gizleyen veya sahipli lisanslar altında piyasaya sürülen herhangi bir yazılımı kaldırırken Linux-libre’yi Linux çekirdeğinin upstream’ı ile senkronize etmeye çalışır.

Kullanılabilir kaynak kodu bulunmayan yazılım bileşenlerine ikili blob’lar adı verilir ve bu nedenle çoğunlukla Linux çekirdeğindeki sahipli firmware görüntüleri için kullanılır. Genel olarak yeniden dağıtılabilir olsa da ikili blob’lar kullanıcıya değiştirilmiş versiyonlarını denetleme, değiştirme veya yeniden dağıtma özgürlüğü vermez.

Tarihçe

Linux çekirdeği 1996’da ikili blob’ları dâhil etmeye başladı. İkili blob’ları temizleme çalışması 2006 yılında gNewSense’in find-firmware ve gen-kernel ile başladı. Bu çalışma 2007 yılında deblob ve Linux-libre’nin doğduğu BLAG Linux dağıtımı ile daha da ileri götürüldü.

Linux-libre ilk önce Özgür Yazılım Vakfı Latin Amerika (FSFLA [Free Software Foundation Latin America]) tarafından yayımlandı, ardından Özgür Yazılım Vakfı (FSF [Free Software Foundation]) tarafından tamamen özgür Linux dağıtımları için değerli bir bileşen olarak onaylandı. Mart 2012’de GNU paketi oldu. Alexandre Oliva, proje bakımcısı.

Sahipli Firmware Kaldırma

Yöntemler

Kaldırma işlemi deblob-main adında bir komut dosyası kullanılarak gerçekleştirilir. Bu komut dosyası, gNewSense için kullanılandan ilham almıştır. Jeff Moe; BLAG Linux ve GNU dağıtımında kullanımıyla ilgili belirli gereksinimleri karşılamak için müteakip değişiklikler yaptı. Bir çekirdek kaynak dosyası, bir düzeltme eki veya sıkıştırılmış bir kaynaklar dosyasının hâlâ sahipli olduğundan şüphelenilen bir yazılım içerip içermediğini kontrol etmek için kullanılan deblob-check adlı başka bir komut dosyası var.

Yararlar

Bir sistemi sadece özgür yazılımla çalıştırmanın birincil amaçlanan etkisinin yanı sıra bir kullanıcının çalışmasına veya değiştirilmesine izin verilmeyen aygıt firmware’sini kaldırmanın pratik sonuçları hem olumlu hem de olumsuz etkilere sahiptir.

Avantajları arasında hatalar, güvenlik sorunları ve kötü amaçlı işlemler (arka kapılar gibi) denetlenemeyen veya Linux çekirdeği bakımcıları tarafından kendileri tarafından biliniyor olsalar bile denetlenemeyen aygıt firmware’si kaldırılması bulunmaktadır. Tüm sistemin kötü amaçlı bir firmware tarafından tehlikeye atılması ve üreticinin sağladığı ürün yazılımı üzerinde güvenlik denetimi yapmadan gerçekleştirilmesi mümkündür, hatta masum bir hata bile çalışan sistemin güvenliğini zedeleyebilir.

Yan Etkiler

Sahipli firmware’yi çekirdekten çıkarmanın dezavantajı, özgür bir yazılım yedeğine sahip olmayan bazı donanımın fonksiyonellik kaybına neden olmasıdır. Bu; bazı ses, video, TV alıcısı ve ağ (özellikle kablosuz) kartlarını ve bazı diğer aygıtları etkiler. Mümkün olduğunda b43, carl9170 ve ath9k_htc kablosuz kart sürücüleri için openfwwf gibi bir alternatif özgür yazılım firmware yedeği sağlanmıştır.

Kullanılabilirlik

Kaynak kodu ve deblobbed Linux çekirdeğinin önceden derlenmiş paketleri doğrudan Linux-libre betiklerini kullanan dağıtımlardan edinilebilir. Freed-ora; Fedora dayalı RPM paketlerini hazırlayan ve bakan bir alt projedir. Ayrıca Debian ve Ubuntu gibi türetilmiş dağıtımlar için önceden derlenmiş paketler vardır.

Dağıtımlar

Linux-libre’nin Varsayılan Olduğu Dağıtımlar

  • Parabola GNU/Linux-libre
  • Trisquel
    • Uruk GNU/Linux
  • Freenix
  • Guix System Distribution
  • Dragora GNU/Linux-Libre
  • Faal olmayan
    • Musix GNU+Linux

Özgür Bir Linux Çekirdeğini Derleyen Dağıtımlar

Bu dağıtımlar; paketlenmiş Linux-libre’yi kullanmaz; bunun yerine sahipli Linux çekirdeğini Linux-libre yapmak için bazı aralarla tamamen deblob eder. Kaynak daha sonra derlenir ve sonuçta ortaya çıkan özgür Linux çekirdeği bu sistemlerde varsayılan olarak kullanılır:

  • BLAG
  • Debian
    • PureOS
    • gNewSense
    • Canaima
  • Ututo

Alternatif Çekirdek Olarak Linux-libre

Linux’un kullanılan varsayılan çekirdek olduğu ve Linux-libre’yi alternatif bir çekirdek olarak öneren dağıtımlar:

  • Fedora
  • Mandriva türevleri (PCLinuxOS, Mageia, OpenMandrivaLx, ROSA Fresh)
  • openSUSE Tumbleweed (OpenBuildService üzerinden)
  • Arch Linux
  • Gentoo Linux
  • Slackware

Ayrıca Bakınız

Free and open-source software portal

Linux portal

References